Dierproeven niet overgeslagen bij ontwikkeling mRNA-vaccins

"Je bent een Rund als je met je immuunsysteem stunt!". De pakkende oneliner staat in een afbeelding die op Facebook wordt gedeeld. Eronder is een stuk tekst te lezen waarin wordt gesproken over 'een experimenteel vaccin, dat bestaat uit het toedienen van genetische informatie (RNA)’, ofwel een mRNA-vaccin. Dierproeven zouden bij het ontwikkelen van deze vaccins zijn overgeslagen. Ook zou de vaccinatie je DNA voor altijd veranderen. De man die de afbeelding deelt, zet vraagtekens bij de coronapandemie. (hier gearchiveerd)

BEOORDELING: In de afbeelding staan een aantal onjuiste beweringen. De mRNA-vaccins tegen Covid-19 zijn wel degelijk getest op dieren. Ook is er geen waarneembaar risico dat de vaccins je DNA kunnen veranderen.

FEITEN: De twee goedgekeurde Covid-19 vaccins die de mRNA-techniek gebruiken zijn van farmaceuten Pfizer/BioNTech en Moderna. In tegenstelling tot wat er in de afbeelding op Facebook wordt beweerd, maakten beide producenten gebruik van dierproeven in de ontwikkeling van hun vaccin.

Pfizer/BioNTech onderzocht de verschillende onderdelen van haar vaccin op muizen, ratten en resusapen. De tests die zij op deze dieren uitoefenden staan uitvoerig beschreven in het beoordelingsrapport van de Europese Medicijnautoriteit (EMA).

Ook Moderna deed dierproeven tijdens de ontwikkeling van het vaccin. Zij testten op muizen, ratten, hamsters en resusapen, blijkt uit het EMA-rapport.

Het is wel zo dat verschillende medicijnagentschappen, in de International Coalition of Medicines Regulatory Authorities (ICMRA), in maart 2020 bespraken dat verschillende testfases parallel konden worden uitgevoerd. Dit betekent dat de ontwikkelaars al mochten beginnen met de eerste testfase bij mensen, toen de tests bij dieren voor potentiële ziekterisico’s nog niet klaar waren. Dit betekent niet dat deze tests niet zijn gedaan, maar dat ze een tijdje parallel met tests op mensen liepen. Zo konden vaccins sneller worden ontwikkeld.

Dan de bewering dat de vaccinatie je DNA voor altijd verandert. De algemene consensus bij wetenschappers is dat mRNA-vaccins dit niet kunnen. Prof. Dr. Ton de Boer, voorzitter van de Nederlandse medicijnautoriteit, benoemde dit bijvoorbeeld in zijn maandelijkse column. Andere wetenschappers zijn voorzichtiger en noemen de kans dat dit gebeurt 'bijna nul'. Dpa schreef over het onderwerp al meerdere factchecks waarin wetenschappers de bewering ontkrachten. (hier en hier).

Een preprint-artikel deed eind 2020 weer stof opwaaien rondom het vraagstuk of virus-RNA het menselijk DNA kan binnendringen en veranderen. Op sociale media werden deze bevindingen doorgetrokken naar het effect van mRNA-vaccins op het DNA.

De onderzoekers voegden in een laboratorium een enzym dat RNA omzet in DNA toe aan menselijke cellen. Hierna infecteerden ze deze cellen met SARS-CoV-2, het Covid-19 virus. De onderzoekers zagen dat stukjes RNA in DNA omgezet werden.

Hoewel de resultaten zorgden voor verontruste reacties op sociale media, zijn wetenschappers kritisch op het onderzoek. Dat stelt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NtvG) in een artikel. Het onderzoek in kwestie is nog niet gepubliceerd en heeft dus ook nog geen peer-review doorlopen. Zo’n review is een toetsing door een vakgenoot, die kritisch bekijkt of het onderzoek goed is onderbouwd.

Wetenschappers in Nederland en de Verenigde Staten reageerden al terughoudend op het onderzoek. De vraag is namelijk nog maar of het onderzochte fenomeen ook in een menselijk lichaam kan plaatsvinden. In het NtvG-artikel menen verschillende onderzoekers van niet.

Volgens het Duitse Paul-Ehrlich-Instituut voor vaccins en biomedische geneesmiddelen is er geen waarneembaar risico dat mRNA kan integreren met menselijk genoom. Het genoom, dat bestaat uit DNA, is je complete set genen. Dit bevindt zich in de celkernen, waar het mRNA normaal niet toe zal doordringen. Daarnaast zou het mRNA eerst moeten worden omgezet in DNA, om iets te kunnen veranderen. Dit zou alleen mogelijk zijn als er precies op hetzelfde moment specifieke viruseiwitten aanwezig waren. Dat is uiterst onwaarschijnlijk en tot nu toe is deze ketting aan reacties niet waargenomen, aldus het Paul-Ehrlich-Instituut. Daarnaast is het mRNA maar tijdelijk aanwezig in de cellen van een gevaccineerd persoon, waarna het door de cellen wordt afgebroken.

---

Links:

Facebookpost: https://www.facebook.com/andre.vandijk.3152/posts/118273680299463
(gearchiveerd: https://archive.vn/6sJZw )

EMA-beoordelingsrapport Pfizer/BioNTech: https://www.ema.europa.eu/en/documents/assessment-report/comirnaty-epar-public-assessment-report_en.pdf
(gearchiveerd: http://dpaq.de/VRuAd )

EMA-beoordelingsrapport Moderna: https://www.ema.europa.eu/en/documents/assessment-report/covid-19-vaccine-moderna-epar-public-assessment-report_en.pdf
(gearchiveerd: http://dpaq.de/BQr84 )

ICMRA over parallele testfases: http://dpaq.de/67Zym
(gearchiveerd: http://dpaq.de/KUMzH )

Prof. Dr. Ton de Boer over mRNA-vaccins/DNA: http://dpaq.de/RJ32Q
(gearchiveerd: http://dpaq.de/DOdI9 )

Dpa-factchecks over DNA-modificatie door vaccins:
1: https://dpa-factchecking.com/netherlands/201126-99-470675/
2: https://dpa-factchecking.com/belgium/200708-99-721570/

Pre-printartikel onderzoek: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.12.12.422516v1
(gearchiveerd: http://dpaq.de/cMnU1 )

Artikel NtvG: https://www.ntvg.nl/artikelen/nieuws/genotoxisch-effect-mrna-vaccin-zeer-onwaarschijnlijk/volledig
(gearchiveerd: http://dpaq.de/fnCqa )

Paul-Ehrlich instituut over mRNA-vaccins/DNA: https://www.pei.de/EN/service/faq/faq-coronavirus-content.html
(gearchiveerd: http://dpaq.de/ZJkaU )

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com