Geen historisch bewijs dat 'Black Friday' oorsprong vindt in slavenhandel

Black Friday, de dag die traditioneel na Thanksgiving volgt, kent een zwarte ontstaansgeschiedenis. Althans, dat beweren verschillende posts op Facebook. Volgens de berichten is de naam van de commerciële feestdag afkomstig van de Amerikaanse slavenhandel. "Op de zesde dag van de beurs (vrijdag) werden slaven verkocht met kortingen om de economie te stimuleren", valt er te lezen. "Vandaar de BLACK (zwarte slaven) en VRIJDAG (de laatste dag van de zesde beurs van de maand november)." Maar klopt dat wel?

BEOORDELING: Er is geen historisch bewijs dat de naam 'Black Friday' zijn oorsprong vindt in zogenaamde kortingen binnen de slavenhandel. Volgens historische bronnen is de naam afkomstig van een beurscrash van de Amerikaanse goudmarkt uit 1869. Ook op de foto staan geen Amerikaanse slaven geportretteerd.

FEITEN: "Black Friday" (vertaald "Zwarte Vrijdag") is de dag die traditoneel na Thanksgiving (donderdag) komt. Het fenomeen vond zijn oorsprong in de Verenigde Staten, maar is inmiddels al jaren overgewaaid naar de rest van de wereld. Kenmerkend zijn de grote kortingen en de golf van shoppers. Doorheen de jaren ontstonden er verschillende theorieën over de herkomst van het commerciële fenomeen, maar de waarheid heeft niets te maken met Amerikaanse slavenhandel.

Volgens het Amerikaanse televisienetwerk The History Channel en de Encyclopedia Britannica verwijst het eerste gebruik van de term naar de beurscrash van de Amerikaanse goudmarkt op 24 september, 1869. Een andere theorie uit 1951 (afkomstig van de American Dialect Society) is dat de naam vooral verwijst naar werknemers die zich de dag na Thanksgiving ziek zouden melden. Een meer courante theorie is de verwijzing uit 1961, toen Amerikaanse politie-agenten uit Philadelphia verwezen naar de grote shoppersgolf gedurende de twee dagen na Thanksgiving.

Ook de Amerikaanse nieuwssite CNN bevestigt die laatste theorie. "Het was een dubbel probleem. Verkeerspolitie moest in shiften van 12 uur werken, niemand kon vrij nemen en voetgangers overspoelden de voetpaden, parkings en straten. De politie moest het oplossen en bedacht de term", zegt Bonnie Taylor-Blake, neurowetenschapper aan de Universiteit van North Carolina in een artikel uit 2014.

Ook de foto die in één van de posts wordt gebruikt, heeft werkelijk niets met Black Friday te maken. Een simpele reverse-zoekactie op Google toont dat de foto oorspronkelijk werd gebruikt als cover van het boekEvery Mother’s Son is Guilty. Het boek gaat over de politie in het Kimberley district in het noordwesten van Australië. De afgebeelde mensen op de cover zijn Aborigines.

De theorie die stelt dat slavenhandelaars kortingen gaven de dag na Thanksgiving wordt in de post niet gestaafd door historisch bewijs, noch is dat betrouwbaar bewijs te vinden. Ook factcheckers van onder meer Snopes, Coletivo Bereira en Pesacheck ontkrachtten die theorie.

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com