Een COVID-19 vaccin kan je DNA niet aanpassen

In een massaal gedeelde video legt een emeritus professor uit waarom hij zich niet zal laten vaccineren tegen COVID-19. "Een vaccin is genetische modificatie", zegt de man. Het vaccin tegen het SARS-Cov-2-virus zou volgens hem bestaan uit een chimpansee adenovirus dat genetisch gemodificeerd werd en waarbij een eiwit met een vorm van COVID-19 aan werd toegevoegd. "Het is geen klassiek vaccin", zegt hij tenslotte nog. "Je brengt COVID-19 eiwit in je genetica in." (hier gearchiveerd)

BEOORDELING: De beweringen zijn deels fout. Eén van de kandidaatvaccins bevat inderdaad een chimpansee adenovirus. Maar het is niet zo dat een vaccin tegen het SARS-CoV-2-virus je DNA zal aantasten.

FEITEN: In november 2020 zijn er drie vaccins die er veelbelovend uitzien: van Pfizer, Moderna en Oxford AstraZeneca. Er zijn drie grote types vaccin: mRNA vaccins, proteine subunit vaccins en vector vaccins. De vaccins van Pfizer en Moderna zijn allebei voorbeelden van mRNA vaccins. Het vaccin van AstraZeneca is een vector vaccin, en bestaat inderdaad uit een chimpansee adenovirus vector.

Die vector vaccins komen door COVID-19 meer op de voorgrond. Ze zijn relatief gemakkelijk en goedkoop om te maken. Zo is het Ebola vaccin ook gebaseerd op een vector. Ze bestaan relatief gezien nog niet zo lang, en in die zin zou je het Oxford vaccin 'niet klassiek' kunnen noemen.

Hoe het vaccin werkt is grotendeels hetzelfde, of het nu gaat om een mRNA of een vector vaccin. Het bevat een verzwakt of inactief deel van een bepaald organisme dat een immunoreactie zal uitlokken in het lichaam gelijkaardig aan hoe het zou reageren als het in contact komt met de ziekte, zonder dat de ontvanger effectief ziek wordt.

Het is de manier waarop ze dat doen die verschillend is. In een vector vaccin zit een afgezwakte versie van een ander virus dat gekoppeld werd aan genetisch materiaal van het doelvirus. Die virale vector geeft de cellen van de ontvanger de nodige informatie om een proteïne aan te maken en als reactie daarop maakt het lichaam antistoffen tegen COVID-19 aan.

Een mRNA vaccin bevat dan weer materiaal van het SARS-CoV-2-virus zelf, die onze cellen instaat stellen een proteïne aan te maken, waarna het genetisch materiaal van het vaccin wordt vernietigd. Ons lichaam herkent dat het proteïne er niet moet zijn en maakt antistoffen aan. 

Maar of het nu om een vector of mRNA vaccin gaat: zoals dpa al eerder schreef in een factheck is de kans dat het je DNA kan aantasten zo goed als onbestaande. Een vaccin zal de DNA van de ontvanger niet wijzigen, vertellen professoren Thomas Michiels en Jean-Paul Coutelier, experts in genetica, DNA en virologie aan de UC Louvain. In het geval van een mRNA vaccin zal "ingebrachte mRNA een tijdelijke reactie veroorzaken van het eiwit waartegen een immuunrespons kan komen, maar er is op geen enkele manier sprake van een genetische modificatie van een gevaccineerd persoon", vult Michiels aan.

De man in de video is prof. em. in de immunologie aan de Universiteit van Utrecht Pierre Capel. Hij ging met vervroegd emeritaat, maar over de reden hiervoor is weinig informatie beschikbaar. In een eerdere factcheck van dpa, over mondmaskers, kwamen uitspraken van Capel ook aan bod.

---
Links: 

Facebookpost: https://www.facebook.com/hilda.vanderweide/videos/vb.1509206412/10217875567550049/?type=2&theater (gearchiveerd: http://dpaq.de/1Ho1l)

Video (gearchiveerd): http://dpaq.de/sk7Na

Dpa factcheck over genetische modificatie via vaccinatie: https://dpa-factchecking.com/belgium/200708-99-721570/

Hoe werken vaccins: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/how-they-work.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/rSYRI)

Over vector vaccins: https://www.the-scientist.com/news-opinion/vector-based-vaccines-come-to-the-fore-in-the-covid-19-pandemic-67915 (gearchiveerd: http://dpaq.de/ezT3J)

WHO hoe werken vaccins: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/covid-19-vaccines/how-do-vaccines-work (gearchiveerd: http://dpaq.de/SBtdd)

Vaccin Pfizer: https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/pfizer-and-biontech-conclude-phase-3-study-covid-19-vaccine (gearchiveerd: http://dpaq.de/bpM5J)

Vaccin Moderna: https://investors.modernatx.com/news-releases/news-release-details/modernas-covid-19-vaccine-candidate-meets-its-primary-efficacy (gearchiveerd: http://dpaq.de/uIEsD)

Vaccin Oxford AstraZeneca: https://www.research.ox.ac.uk/Article/2020-11-19-oxford-coronavirus-vaccine-produces-strong-immune-response-in-older-adults (gearchiveerd: http://dpaq.de/2R1KJ) en https://www.research.ox.ac.uk/Article/2020-07-19-the-oxford-covid-19-vaccine (gearchiveerd: http://dpaq.de/x1TyP)

Over adenovirus vaccins: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6067905/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/9nRUj)

Prof. Em. Pierre Capel: https://profs.library.uu.nl/index.php/profrec/getprofdata/202/7/78/0 (gearchiveerd: http://dpaq.de/uV8vg)

Over prof. em. Capels vervroegd emeritaat: https://www.dub.uu.nl/nl/content/hoogleraar-treedt-terug-na-doorsluizen-vakgroepsgeld (gearchiveerd: http://dpaq.de/9ehMw)

Dpa factcheck waarin ook uitspraken van prof. em. Capel aan bod komen: https://dpa-factchecking.com/netherlands/201105-99-228864/ 

---

Contact met het dpa-factcheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com