Correcte sterftecijfers van griep en COVID-19 zijn haast onmogelijk te berekenen

Het sterftecijfer van COVID-19, zonder vaccin, zou lager zijn dan het sterftecijfer van de griep, met vaccin. Dat zegt een Facebookgebruiker (gearchiveerd). Een andere Facebookgebruiker heeft het dan weer over een sterftecijfer van 0,13% voor COVID-19 en 0,16% voor de griep (gearchiveerd). 

BEOORDELING: De beweringen zijn ongefundeerd. Accurate sterftecijfers berekenen is erg moeilijk, en dat gebruiken als criterium om ziektes te vergelijken is fout en weinig zinvol.

FEITEN: Een van de methodes om sterftecijfers te berekenen is de infection fatality rate (IFR). Dat is het aantal doden in verhouding tot iedereen die de ziekte heeft gehad. Er zijn echter veel obstakels om deze fomule accuraat toe te passen. Moeilijkheden die de WHO ook bespreekt, hier specifiek in het kader van COVID-19.

Een correcte IFR is haast onmogelijk te berekenen. "Zowel de teller — het aantal overledenen — als de noemer — het aantal geïnfecteerden  — zijn slechts bij benadering bekend", zegt professor biostatistiek aan het Amsterdam UMC Koos Zwinderman.

Zo ook hier met het COVID-19 sterftecijfer van 0,13% dat wordt gegeven. Dat is een zeer grove berekening die op weinig slaat, zoals dpa ook hier al beschreef.

Een correct sterftecijfer voor de griep berekenen is quasi onmogelijk. Ten eerste is de dataset onvolledig. "Besmetting worden vaak slecht bijgehouden. Er is geen goed systeem om het aantal infecties op te baseren", zegt prof. biostatistiek aan de UMC Utrecht René Eijkemans. Ten tweede variëren griepvirussen van jaar tot jaar. "Dat doet de IFR fluctueren doorheen de tijd", vertelt prof. Zwinderman.

Het is dan ook onduidelijk waar precies het vermelde cijfer van 0,16% vandaan komt. De WHO schrijft wel in een vergelijking tussen COVID-19 en de griep dat de mortaliteit van die laatste gemiddeld onder de 0,1% ligt.

De mortaliteit van griep berekenen blijft dus een oefening bij benadering, zoals ook het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) zegt. En benaderingen moeten voorzichtig geïnterpreteerd worden. Verschillende methodes en de moeilijkheden van de berekening, zeker tijdens een epidemie, worden ook helder weergegeven in deze studie uit 2012.

Een vergelijking maken tussen sterftecijfers van verschillende ziektes om de ernst van de situatie in te schatten is dan ook nutteloos. "Het is vrijwel zinloos om de IFR van COVID-19 te berekenen, laat staan om die te vergelijken met de IFR van andere ziektes", besluit ook prof. Zwinderman.

Kortom, griep en COVID-19 qua mortaliteit met elkaar vergelijken is zoals appels en peren vergelijken. Daar komt nog eens bij dat het gegeven mortaliteitscijfer voor COVID-19 weinig gronding in de realiteit heeft. Men kan dus niet op een wetenschappelijk onderbouwde manier zeggen dat het sterftecijfer van de ene ziekte lager is dan van de ander.

---
Links:

Facebookpost I: https://www.facebook.com/miranda.vandriel.3/posts/3450285178383208 (gearchiveerd: http://dpaq.de/ps1Ox)

Facebookpost II: https://www.facebook.com/jeff.hoeyberghs/posts/3699096656788540(gearchiveerd: http://dpaq.de/eKGow)

WHO over schatting sterftecijfer (incl. definitie IFR): https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/estimating-mortality-from-covid-19 (gearchiveerd: http://dpaq.de/TEOFR)

WHO COVID-19 en de griep: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19-similarities-and-differences-with-influenza (gearchiveerd: http://dpaq.de/ljTNZ)

Dpa factcheck over vergelijking sterftecijfer COVID-griep: https://dpa-factchecking.com/netherlands/201015-99-952285

Over prof. Zwinderman: https://www.amc.nl/web/research-75/person-1/prof.-a.h.-zwinderman-phd.htm (gearchiveerd: http://dpaq.de/DIP0w)

Over prof. Eijkemans: https://www.umcutrecht.nl/en/research/researchers/eijkemans-ren-mjc 

ECDC over 'burden of influenza': https://www.ecdc.europa.eu/en/seasonal-influenza/facts/factsheet (gearchiveerd: http://dpaq.de/4oyzF)

Studie https://www.eurosurveillance.org/content/10.2807/ese.17.18.20162-en (gearchiveerd: http://dpaq.de/HuRun)

---
Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com