Geen zuurstofgebrek en gezondheidsschade door mondmaskers, zoals in video wordt beweerd

In een post op Facebook wordt een video verspreid die de risico’s van mondmaskers ter bescherming tegen COVID-19 aan zou tonen. "Neuroloog legt uit hoe gevaarlijk mondkapjes zijn", luidt de begeleidende tekst. De video laat een Duitssprekende vrouw zien die zich voorstelt als neurologe die in Duitsland en Londen werkt. Zij stelt dat mondmaskers zuurstofgebrek veroorzaken omdat de drager het uitgeademde kooldioxide weer inademt (vanaf minuut 03:10). Dat zuurstofgebrek is schadelijk voor het brein en belemmert de ontwikkeling van de hersens van kinderen en tieners (08:50). De toegebrachte schade zou onherstelbaar zijn.

BEOORDELING: De stelling is fout. De lucht onder het mondmasker is maar een gedeelte van de lucht die de drager inademt. Daarom dreigt geen zuurstofgebrek of kooldioxidevergiftiging. Voor gezonde mensen is het principieel ongevaarlijk om mond en neus met een kapje te bedekken dat niet helemaal afsluit.

FEITEN: In een eerdere factcheck heeft dpa de stellingen uit de Duitstalige video aan Duitse experts voorgelegd. Conclusie is dat er sprake is van een denkfout: een mens ademt veel meer lucht in dan de lucht onder het mondkapje.

Een gezonde volwassene in rust ademt per keer bijna 500 tot bijna 1000 milliliter lucht in, aldus Michael Achenbach, arts en woordvoerder van de Duitse vereniging van kinderartsen BVKJ. Bij lichamelijke inspanning kan dat oplopen tot meerdere liters. Onder een gangbaar mondkapje daarentegen zit minder dan 50 milliliter lucht. Er komt dus altijd veel andere lucht bij: van de open zijkanten, boven- of onderkant, of lucht die door het masker heen wordt ingeademd.

De lucht onder het mondkapje wordt dus altijd vermengd met een veelvoud van lucht van "buiten". Daarnaast dreigt door het inademen van eerder uitgeademde lucht ook niet meteen zuurstofgebrek: uitgeademde lucht bevat nog steeds zo’n 17 procent zuurstof. In de "frisse buitenlucht" is dat bijna 21 procent.

Ook kinderen kunnen gangbare mondkapjes dragen die voor dagelijks gebruik worden aangeboden. Dat is al lang gebruikelijk in bepaalde situaties in ziekenhuizen en "was nog nooit aanleiding tot bezorgdheid", aldus Achenbach. De arts adviseert wel tegen het dragen van geheel gesloten maskers door kinderen. Die worden bijvoorbeeld in bouwmarkten verkocht voor de bescherming tegen stof.

Achenbach wijst er ook op dat het lichaam beschermingsmechanismes kent tegen zuurstoofgebrek: "Je ademt dan gewoon dieper en sneller." Eerder publiceerde dpa een Nederlandstalige factcheck over fakenews over "dode kinderen door mondmasker". Daarin zei een expert dat een kind vanzelf het masker zou afzetten als het het benauwd krijgt.   

Ook de in luchtwegen gespecialiseerde organisatie Deutsche Atemwegsliga gaat ervan uit dat bij een mondbedekking die niet helemaal afsluit, geen gevaar door verhoogde kooldioxide-intake dreigt. Alleen bij mensen met chronische ademhalingsproblemen kan een subjectief gevoel van ademnood ontstaan.

Ook bij professionele mondkapjes voor chirurgen (FFP2, FFP3) is volgens de Deutsche Atemwegsliga een gevaarlijke toename van het kooldioxidegehalte van het bloed "onwaarschijnlijk".

Op internet circuleren video’s die een gevaarlijke toename van kooldioxide onder mondkapjes moeten aantonen met metingen. De daarbij gebruikte meetapparatuur is echter vaak niet geschikt om uitgeademde lucht te analyseren, aldus prof. Uwe Pliquett van het Institut für Bioprozess- und Analysenmesstechnik in Heilbad Heiligenstadt. Dat instituut is gespecialiseerd in biologische processen en de techniek van metingen voor analysedoeleinden.

Het gevaar van "kooldioxidenarcose", zoals de vrouw in de video beweert, is daarom denkbeeldig (06:35). Zelfs als de kooldioxideconcentratie onder de mondkapjes verhoogd is, zal door de vermenging met andere buitenlucht het CO2-gehalte van de ingeademde lucht niet stijgen boven de 0,1 à 0,2 procent, aldus Pliquett. Volgens Pliquett is dat nog binnen de veiligheidsnormen.

Dpa besteedde eerder in een Nederlandstalige factcheck uitgebreid aandacht aan de problematiek rond CO2-meetapparatuur.

In de video wordt ook beweerd dat mondkapjes geen nut hebben in de strijd tegen COVID-19 (06:10). In een eerdere Nederlandstalige factcheck concludeerde dpa dat mondmaskers inderdaad niet gegarandeerd bescherming bieden, maar dat het toch belangrijk is om er een te dragen. "Een virus is microscopisch klein en kan in principe door de gaatjes van een masker vliegen", zei toen Steven Van Gucht, hoofd van de dienst virale ziekten bij de Belgische gezondheidsdienst Sciensano. "Maar wat je uitspuwt is niet echt virus, maar druppels waarin mogelijk virus zit. Met een mondmasker kan je 80 tot 90 procent van die druppels tegenhouden. Dat is winst en maakt dat er weer een aantal mensen minder besmet zullen worden. Elke barrière is belangrijk."

---

Links:

Facebook-post:

https://www.facebook.com/100871131772926/videos/1284561018555268/

(gearchiveerd: https://perma.cc/63TN-KYK4 )

Originele video op Youtube:

https://www.youtube.com/watch?v=HtHlXO5oYYM

(gearchiveerd: http://dpaq.de/j9J2A)

Eerdere Duitstalige dpa-factcheck over de Duitstalige video over zuurstofgebrek door mondmaskers: https://dpa-factchecking.com/germany/201015-99-954315/ 

Eerdere Nederlandstalige dpa-factcheck over "dode kinderen door mondmaskers": https://dpa-factchecking.com/netherlands/201020-99-09582/

Eerdere Nederlandstalige dpa-factcheck over CO2-meetapparatuur: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200910-99-505227/

Eerdere Nederlandstalige dpa-factcheck over het nut van mondkapjes: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200805-99-48882/

Mededeling Deutsche Atemwegsliga:

https://www.atemwegsliga.de/service-220/information-zu-covid-19/maskenpflicht.html

(gearchiveerd: http://archive.vn/HCFuj)

Website BVKJ:

https://bvkj.de/startseite/

(gearchiveerd: https://archive.vn/6ljD1 )

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com