Minister mag niet "per decreet" gaan regeren, ook niet na "spoedwet"
20.10.2020, 20:58 (CEST)
In een post op Faceboek wordt beweerd dat de nieuwe "coronawet" of "spoedwet" minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het recht zou geven om "per decreet te gaan regeren", "zonder het parlement erin te betrekken". Op het wetsontwerp kwam onder meer daarom veel kritiek nadat het half juli naar de Tweede Kamer was gestuurd. Maar de tekst is toch maar "gering aangepast", aldus de post. De minister zou op eigen gezag een algemene mondkapjesplicht, een verbod op reizen naar het buitenland of een vaccinatieplicht kunnen invoeren.
BEOORDELING: De post is fout. Na een storm van kritiek is het wetsontwerp juist onder meer op dit beslissende punt aangepast. Het parlement houdt altijd inspraak.
FEITEN: Op 13 juli 2020 stuurde de regering het voorstel van een "Tijdelijke wet maatregelen covid-19" naar de Tweede Kamer. Op dit in het openbare debat vaak als "coronawet" of "spoedwet" aangeduide wetsontwerp kwam veel kritiek vanuit politieke partijen, de samenleving en in de media. Zo zou de minister inderdaad "per decreet" kunnen regeren. Deze controverse discussie is uitgebreid beschreven en samengevat in een artikel in de Volkskrant van 7 oktober onder de kop "De fel bekritiseerde coronawet is drastisch veranderd".
De "weerzin" tegen de oorspronkelijke plannen, zoals de Volskrant het noemt, leidde de hele zomer door tot een debat niet alleen tussen de politieke partijen, maar ook met inbreng van maatschappelijke organisaties, zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Raad voor de Rechtsspraak en het College voor de Rechten van de Mens. Een verbond van acht partijen, met meerderheden in Tweede en Eerste Kamer, werd het eens over wijzigingen van de oorspronkelijke plannen waardoor de volksvertegenwoordiging wel degelijk moet instemmen met kabinetsbesluiten. Het tijdspad van de hele discussie, de ingebrachte stukken en de uiteindelijke amendementen op het oorspronkelijke wetsontwerp zijn gedocumenteerd op de website van de Tweede Kamer.
Het "afgezwakte" wetsontwerp werd op 13 oktober aangenomen door de Tweede Kamer. Bij de beslissende stemming gingen 103 van de 150 kamerleden akkoord. De Eerste Kamer moet nog met de wet instemmen. De behandeling staat gepland voor 26 oktober.
Oorspronkelijk stond in artikel 58c over ministeriële regelingen:
"2. De vaststelling geschiedt niet eerder dan een week nadat het ontwerp aan beide Kamers van de Staten-Generaal is overgelegd."
Na een week kon de minister dus een "decreet" uitvaardigen, ook als de kamers nog niet met de maatregelen hadden ingestemd. Het parlement moest alleen maar worden geïnformeerd.
In de tekst van artikel 58c die uiteindelijk is aangenomen, staat:
"2. Een krachtens dit hoofdstuk vastgestelde ministeriële regeling wordt binnen twee dagen nadat zij is vastgesteld aan beide Kamers der Staten-Generaal overgelegd. Zij treedt niet eerder in werking dan een week na deze overlegging. Indien binnen die termijn de Tweede Kamer besluit niet in te stemmen met de regeling, vervalt deze van rechtswege."
De Tweede Kamer kan een maatregel van de minister dus altijd met een eigen besluit tegenhouden.
De omstreden bepaling in art. 58s van het wetsontwerp, waarbij de minister in noodgevallen toch buiten het parlement een maatregel kon nemen, is geschrapt.
Dat in Nederland geen vaccinatieplicht bestaat en dat regering en parlement zo’n verplichting ook niet plannen, heeft dpa in een eerdere factcheck uitgelegd.
---
Links:
Facebook-post:
https://www.facebook.com/wim.visscher.547/posts/199563214911903
(gearchiveerd: https://archive.vn/DmmiV )
Het oorspronkelijke voorstel van 13 juli 2020 voor een "Tijdelijke wet maatregelen covid-19" op de website van de Tweede Kamer, evenals de reacties vanuit de samenleving en de ingebrachte amendementen in de aanloop naar het debat op 7 en 8 oktober:
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/wetsvoorstellen/detail?id=2020Z13912&dossier=35526
(gearchiveerd: https://archive.vn/MEEYr )
Artikel in de Volkskrant van 7 oktober 2020 over de ontwikkeling en verandering van het “coronawetsontwerp”:
(gearchiveerd: https://archive.vn/x6VKV )
Stemming over de "afgewakte" wet op 13 oktober en definitieve tekst staan eveneens op:
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/wetsvoorstellen/detail?id=2020Z13912&dossier=35526
(gearchiveerd: https://archive.vn/9XtHP )
Eerdere dpa-factcheck over vaccinatieplicht:
https://dpa-factchecking.com/netherlands/200515-99-70592/
---
Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com