PCR-tests zijn wel betrouwbaar, fout-positieve uitslagen zijn zeldzaam

Een PCR-test zou niet kunnen vaststellen met welk virus iemand besmet is, terwijl een bloedtest dat wel kan, dat zegt een facebookgebruiker (gearchiveerd). Wat volgt is een hele reeks uitspraken over de meest gebruikte coronatest. Verder zou een PCR-test een besmetting met rhinovirus of de griep verwarren met SARS-CoV-2. Het zou ook een dood virus aanduiden als een positieve uitslag. Tenslotte zou het RIVM het aantal cycli in de PCR-tests stilzwijgend verhoogd hebben, wat de kans op een vals positieve testuitslag zou verhogen. Wat klopt hier van?

BEOORDELING: De beweringen zijn grotendeels fout. Een bloedtest kan geen actuele besmetting diagnoseren, maar enkel de aanwezigheid van antistoffen. Een PCR-test kan verschillende virussen van elkaar onderscheiden. Het aantal gebruikte cycli verhoogd de kans op een fout-positieve uitslag niet. Het is wel zo dat dode virusdeeltjes kunnen leiden tot een positieve testuitslag.

FEITEN: Er zijn twee hoofdzakelijke testmethodes om COVID-19 op te sporen. Ten eerste is er de serologische test, die werkt via een bloedafname. Ten tweede is er de PCR-test, die werkt met een staal uit de neus en/of keel.

Het grote verschil tussen de twee is wat ze testen. Dat is ook wat de facebookpost door elkaar haalt. Een serologische of bloedtest zoekt naar antistoffen voor het SARS-CoV-2-virus. Met andere woorden, het test of je besmet bent geweest. Een PCR-test kijkt naar een actuele besmetting.

Maar hoe werkt zo'n PCR-test dan exact? Het spoort in het afgenomen staal genetisch materiaal van het virus op. Dpa schreef eerder al een factcheck over hoe PCR-tests precies werken.

Het genoom, de unieke code, van SARS-CoV-2 werd op 12 januari 2020 beschikbaar gemaakt in een publieke databank door Chinese onderzoekers. Sinds dan werden PCR-tests om COVID-19 op te sporen ontwikkeld.

Aangezien elk virus, net zoals elke mens, een uniek DNA-sequentie heeft, kan er geen verwarring bestaan tussen virussen. Ook hier schreef dpa al eerder factchecks over. Daarenboven behoren SARS-CoV-2-virus, rhinovirussen (vaak de boosdoener bij een verkoudheid) en griepvirussen tot geheel verschillende virusfamilies. Genetisch gezien hebben ze niets met elkaar te maken.

In een artikel voor het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTVG) van 26 september beschrijft microbioloog en professor aan het UMC Utrecht Marc Bonten hoe de testen gelezen worden. Concreet zal het labo uit het staal erfelijk materiaal halen. Als je besmet bent, zit daar ook DNA van het virus bij. Een polymerase kettingsreactie (PCR) zal een stukje daarvan herkennen en verdubbelen. Een verdubbelingsronde is 1 cyclus. Een aantal van die verdubbelingsrondes volgen, waardoor de hoeveelheid van het genetisch materiaal groeit. Zo kan men zien of het SARS-CoV-2-virus aanwezig is, en hoeveel.

De Ct-waarde (cycle treshold) is het aantal cycli dat nodig is om een positief signaal te krijgen, en het uit zich als een curve. De Ct-waarde zegt dus hoeveel viraal RNA in de staal zit. Hoe lager de waarde, hoe meer viraal materiaal gevonden werd. Hoe hoger, hoe minder. Als de Ct-waarde onder de 35 ligt is er een positieve uitslag. Boven de 45 heb je een negatieve uitslag. Bonten concludeert dat fout-positieve uitslagen zeldzaam zijn.

De hypothese waarin iemand niet besmettelijk is, maar toch positief test komt waarschijnlijk vaker voor, schrijft Bonten. Dat is dan de situatie waarin een PCR-test "dode" virusdeeltjes oppikt.

Het aantal cycli dat wordt gebruikt heeft dus geen invloed op het risico van fout-positieve uitslagen. Het gaat er om bij hoeveel cycli er een signaal is, verduidelijkt Bonten aan dpa. "Hoe meer cycli nodig zijn om een signaal te krijgen, betekent dat er heel weinig virusmateriaal aanwezig was. Dat maakt de uitslag niet fout-positief, want het virus was er wel. Het is de betekenis ervan die onbekend is, en het kan dan bij voorbeeld om dood virus gaan." Dat verduidelijkt Bonten ook in zijn artikel.

In de richtlijnen van het RIVM staat ook dat wanneer de Ct-waarde hoger dan 35 is verdere confirmatie en onderzoek nodig is alvorens de uitslag besloten wordt. 

Perfect is de PCR-test ook niet. De interpretatie van de curves bij een PCR-test blijft mensenwerk en dus vatbaar voor fouten, schrijft Bonten ook.

---

Links:

Facebookpost: https://www.facebook.com/anniek.oosting/posts/1730574020426542 (gearchiveerd: http://dpaq.de/Rdl3l)

Dpa factcheck werking PCR-tests: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200724-99-913833/

Dpa factcheck PCR-tests rhinovirus: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200818-99-214466/

Dpa factcheck PCR-tests verkoudheid: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200908-99-475195/

SARS-CoV-2-genoom: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947.1 (gearchiveerd: http://dpaq.de/P3ZLU)

Overzicht verschillende testmethodes: https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/testen (gearchiveerd: http://dpaq.de/e76bC) en https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/coronavirus-testing-basics (gearchiveerd: http://dpaq.de/UYSww)

Rhinovirus: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3553670/ en https://www.britannica.com/science/rhinovirus (gearchiveerd: http://dpaq.de/yprz3)

Griepvirussen: https://www.britannica.com/science/influenza (gearchiveerd: http://dpaq.de/Octhn)

SARS-CoV-2-virus definitie en familie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7173023/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/DeDKx)

Over Marc Bonten (UMC Utrecht): https://www.umcutrecht.nl/en/research/researchers/bonten-marc--mjm

Artikel over fout-positieve uitslagen in Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde: https://www.ntvg.nl/artikelen/covid-19-een-fout-positieve-pcr-testuitslag/volledig (gearchiveerd: http://dpaq.de/blVHy)

RIVM Aanvullende informatie diagnostiek: https://lci.rivm.nl/covid-19/bijlage/aanvullend (gearchiveerd: http://dpaq.de/XbxyU)

Artikel Medialogica over betrouwbaarheid PCR-tests: https://www.human.nl/medialogica/lees/2020/corona-debunker/betrouwbaarheid-pcr-test.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/pmXPf)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam factcheck-netherlands@dpa.com