Er is geen bewijs dat nutriënten als zink en vitamine D tegen COVID-19 kunnen helpen

Op Facebook gaan regelmatig berichten rond die claimen dat bepaalde nutriënten een invloed uitoefenen op hoe patiënten het coronavirus doorstaan. Volgens een Facebookpost van eind mei kan een tekort aan onder meer zink en vitamine D opvallende hulp bieden bij een de behandeling van COVID-19. Zo zou zink "de behandeling van patiënten die niet op intensieve zorg liggen twee keer zo effectief doen verlopen". Een tekort aan vitamine D wordt dan weer gelinkt aan een negatief verloop van COVID-19. Het bericht baseert zich daarvoor op enkele studies, maar kloppen die wel?

BEOORDELING: De berichten die verschijnen op Facebook zijn deels misleidend. Hoewel onderzoek naar nutriënten als vitamine D, zink en selenium interessante pistes zijn die mogelijk kunnen helpen in de behandeling van COVID-19, bestaat er nog geen strak bewijs. Virologen waarschuwen om voorlopig geen supplementen van bepaalde nutriënten te nemen als middel tegen COVID-19.

FEITEN: In het bericht worden verschillende mineralen, vitamines en andere essentiële nutriënten naar voren geschoven als mogelijke hulp in de behandeling van COVID-19 patiënten. Het bericht baseert zich daarvoor op een veelvoud aan 'studies', maar verschillende virologen roepen daarbij op tot voorzichtigheid. "Veelal gaat het om 'preprint' studies (die nog niet werden beoordeeld, red.) die op zijn best associaties beschrijven tussen het bloedgehalte van bepaalde vitaminen en mineralen en de uitkomst van de COVID-19 ziekte", zegt viroloog Steven Van Gucht. "Dit is geen bewijs van een oorzakelijk verband tussen de twee."

Het bericht is gekopieerd van een website die op het eerste gezicht vooral de rol van nutriënten in de behandeling van virusinfecties bespreekt. Een groot deel van de informatie op de website is correct. Wetenschappelijk onderzoek heeft al meermaals aangetoond dat bepaalde nutriënten een rol spelen in de bestrijding van bepaalde virale infecties, bijvoorbeeld bij mazelen. Claims als "zink en vitamine D zijn belangrijk voor het immuunsysteem" en "bij HIV vertraagt selenium het verloop van de ziekte" zijn bewezen en daarom ook juist.

Toch wordt bij de meeste nutriënten ook de rol in de behandeling van COVID-19 besproken. Daarbij wordt echter een onterechte verwijzing gemaakt, benadrukken virologen. "Men zoekt verklaringen die kunnen leiden naar gemakkelijke oplossingen", gaat Van Gucht verder. "Daar moet je mee opletten. Er is momenteel weinig tot geen bewijs dat een tekort aan een bepaald mineraal of vitamine aan de basis ligt van meer of minder COVID-19-ziekte." Ook professor Herman Goossens, viroloog aan de Universiteit van Antwerpen, bevestigt dat er momenteel nog geen bewijs bestaat of de nutriënten de behandeling van COVID-19 patiënten kan helpen.

"Vitamine D is een kandidaat om te gebruiken bij de behandeling van COVID-19", zegt Goossens. "Maar voorlopig is er nog geen bewijs dat het kan helpen in de behandeling. We wachten op bijkomende financiering om dat onderzoek uit te rollen in verschillende ziekenhuizen." Ook 'Gezondheid en Wetenschap' – de onafhankelijke informatiesite van de Vlaamse Gemeenschap – voerde al verschillende factchecks uit naar de rol van vitamine D in de behandeling van COVID-19. Een belangrijke nuance hierbij is dat het telkens gaat om interessante onderzoeksonderwerpen, zeggen zowel Van Gucht als Goossens.

"Dat mag goed bestudeerd worden", zegt Van Gucht. "Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de ziekte de bloedwaarden beïnvloedt of dat typische risicopersonen, voornamelijk oudere mannen met onderliggende aandoeningen zoals obesitas of rookgedrag gewoon lagere waarden hebben omwille van hun leeftijd, onderliggende aandoening of levensstijl. Maar we moeten voorlopig opletten met dergelijke uitspraken en claims. Een causaal verband moet nog worden aangetoond door middel van gerandomiseerde placebo-gecontroleerde klinische studies."

Verder wordt op de website ook opgeroepen om een petitie te ondertekenen. Daarin vraagt een huisarts aan de Nederlandse overheid om de behandeling met HCQ (hydroxychloroquine) en zink toe te staan, omdat hij gelooft dat dat middel "uitstekende resultaten" laat zien. In het verleden verschenen echter al meerdere factchecks die tonen dat er nog geen concreet bewijs is van hydroxychloroquine als medicijn tegen COVID-19, onder meer nadat Amerikaans president Trump beweerde dat hij het middel dagelijks nam om zich te beschermen. Kortom, De bewering dat het middel zou helpen in de behandeling van COVID-19 is niet bewezen.

Ten slotte, hoewel virologen toegeven dat het interessante onderzoeksdomeinen zijn, is er voorlopig nog geen bewijs dat een tekort aan nutriënten als zink, vitamine D, selenium, etc. aan de basis ligt van meer of minder COVID-19, of dat de nutriënten kunnen helpen bij de behandeling. "Bovendien komen dat soort tekorten hier in het westen eigenlijk nauwelijks voor. Tekorten die kunnen leiden tot een verhoogde vatbaarheid voor bepaalde virusinfecties ga je hier wellicht niet vinden met een klein beetje gevarieerd dieet", besluit Van Gucht.

---

Links:

Bericht op Facebook: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=2926286080796644&id=956187671139838&__tn__=K-R (gearchiveerd: http://dpaq.de/MVHA9)

Website zelfzorg: https://zelfzorgcovid19.nl/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/Rm2Q1)

Studie mazelen: https://academic.oup.com/ije/article/39/suppl_1/i48/699532 (gearchiveerd: http://dpaq.de/zzE2M)

Studie zink: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31305906/ (gearchiveerd: http://archive.vn/wip/pUwlU)

Studie vitamine D: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3166406/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/SIFCz)

Studie selenium: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3723386/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/9m7H2)

Petitie: https://www.petities.com/einde_corona_crises_overheid_sta_behandeling_van_covid-19_met_hcq_en_zink_toe (gearchiveerd: http://dpaq.de/H9KZs)

Factcheck HCQ 1: https://www.factcheck.org/2020/03/trump-hypes-potential-covid-19-drugs-but-evidence-so-far-is-slim/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/wcVAz)

Factcheck HCQ 2: https://www.politifact.com/factchecks/2020/may/19/facebook-posts/hydroxychloroquine-not-proven-treat-covid-19-or-ra/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/UKsoO)

Factcheck Gezondheid en Wetenschap 1: https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/kunnen-vitamine-d-supplementen-gezondheidsproblemen-na-een-corona-infectie-voorkomen (gearchiveerd: http://dpaq.de/Eo19q)

Factcheck Gezondheid en Wetenschap 2: https://web.archive.org/save/https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/beschermt-vitamine-d-tegen-het-coronavirus (gearchiveerd: http://dpaq.de/6PbIZ)

Informatie/ advies HCQ: https://www.bcfi.be/nl/gows/3306 (gearchiveerd: http://dpaq.de/jTzQf)

---
Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com