Eerste Duitse geval van mpox geregistreerd in 2022

"De eerste patiënt met apenpokken in Duitsland bevindt zich in München, in de Schwabing-kliniek", begint een Facebookgebruiker haar bericht. "Zoals toen bij de eerste Corona-patiënt", gaat ze verder. En meer nog: de behandelend arts van beide patiënten zou ook dezelfde man zijn, genaamd Clemens Wendtner. Ten slotte zou volgens het bericht onlangs ook in de EU een medicijn zijn goedgekeurd voor de behandeling van de "apenpokkeninfectie".

Dit bericht raast in verschillende versies op diverse sociale mediaplatformen. Ter bewijsvoering gebruiken sommige berichten een videomontage waarin verschillende journaals, over de eerste covidpatiënt en eerste apenpokkenpatiënt (nu mpox), naast elkaar worden geplaatst. Maar gaat dit allemaal wel over de huidige uitbraak van mpox?

Beoordeling

Het klopt dat de behandelend arts van de eerste covidpatiënt (in 2020) in Duitsland dezelfde was als die van de eerste persoon besmet met mpox (in 2022). Maar het gaat hier niet over de recente uitbraak van de nieuwe clade Ib variant van mpox, waarvan in Duitsland nog geen besmettingen zijn gemeld. Het is logisch dat beide patiënten in 2020 en 2022 in hetzelfde ziekenhuis behandeld werden, omdat er in de betreffende regio geen ander ziekenhuis is met dezelfde expertise. Er is recent in de EU geen nieuw medicijn tegen mpox goedgekeurd.

Feiten

Mpox, de virusziekte die tot 2022 bekend stond als de apenpokken, is terug in opmars. Terug, want de ziekte gaat al langer mee. Al tientallen jaren gaat de ziekte rond in Afrika en in 2022 vond er wereldwijd een verhoogd aantal besmettingen plaats. Wat wel nieuw is, is het feit dat er een nieuwe variant rondgaat, genaamd clade Ib, die intussen ook al in Zweden werd vastgesteld. Die variant zou besmettelijker en gevaarlijker zijn dan de vorige.

De Wereldgezondheidsorganisatie riep door de verhoogde verspreiding op 14 augustus de wereldwijde noodtoestand uit. In België werden echter voorlopig nog geen besmettingen door de nieuwe variant gedetecteerd. 

Eerste Duitse mpox-besmetting is geen recent fenomeen

Om te controleren of het klopt dat voor beide ziektes de spreekwoordelijke 'patiënten nul' behandeld werden in de Schwabing-kliniek in München, nam dpa contact op met woordvoerder Ann Sophie Schlosser van de overkoepelende ziekenhuisorganisatie München Klinik.

Zij verklaart dat dit klopt. Ze stelt dat destijds "de eerste bevestigde gevallen in Duitsland van Covid-19 en mpox behandeld werden door het infectieteam van de Münchense Schwabing-kliniek onder de toenmalige medische hoofdleiding van professor Clemens Wendtner".

Het eerste covidgeval gaat terug tot 2020 en was een medewerker van autoleverancier Webasto, die besmet raakte door een ontmoeting met een Chinese collega. Daar was destijds ook over bericht in Duitse media en dit bevestigt ook Schlosser. Clemens Wendtner was toen ook de hoofdarts voor infectieziekten. Hij kreeg daar later zelfs een staatsonderscheiding voor: Wendtner behoort sinds enkele jaren tot de ridderorde genaamd "Beierse Orde voor Verdienste".

Bij mpox geen staatsonderscheiding, maar ook bij deze ziekte behandelde Wendtner de eerste Duitse patiënt in 2022. Op 20 mei in dat jaar meldde een 26-jarige man zich aan in München met symptomen. De Bundeswehr nam vervolgens een PCR-test af waarna hij in isolatie moest in de Schwabing-kliniek.

Oude nieuwsbeelden

Deze eerste Duitse mpox-besmetting van 2022 is dus allerminst een recent fenomeen, zoals in de Facebookpost beweerd wordt. Bovendien ging het niet om de nieuwe clade Ib variant, maar om de variant clade IIb. Dat documenteert het Robert Koch Instituut (RKI), de Duitse federale autoriteit voor infectieziekten. 

Dat het niet om een recente besmetting gaat, valt ook op te maken uit de nieuwsbeelden die gebruikt zijn in de Facebookposts. De video toont een montage van verschillende oude nieuwsuitzendingen. Eerst zijn twee Tagesschau nieuwsuitzendingen te zien: de eerste gaat over de eerste Duitse coronapatiënt (uitgezonden op 28 januari 2020), de tweede over de eerste mpox-patiënt (uitgezonden op 20 mei 2022). Dit wordt gevolgd door oude interviews met Clemens Wendtner op Duitse televisie.

Schwabing-kliniek gespecialiseerd in infectie- en tropische ziekten

Het feit dat eenzelfde ziekenhuis twee keer de eerste patiënt van twee verschillende ziektes behandelde, hoeft niet zo te verbazen. Deze uitkomst was simpelweg het gevolg van een mix van toeval en specialisatie.

Toeval omdat de twee mannen zich destijds allebei toevallig in Beieren bevonden. De 'patiënt nul' die covid opliep, belde zelf bij de Schwabing-kliniek aan. En de mpox-patiënt nul bevond zich op het moment van zijn infectie in München. Logischerwijs kwam hij dan bij de Schwabing-kliniek terecht.

Die kliniek is namelijk "het enige STAKOB-behandelcentrum in Beieren", duidt woordvoerder Schlosser. De STAKOB-behandelcentra "zijn van bijzonder belang voor de landelijke zorg aan patiënten met zeer besmettelijke ziekteverwekkers, omdat ze over speciale expertise op het gebied van infectieziekten beschikken", legt ze verder uit. Dat gaat dan over personeel, technische apparatuur en laboratoriumdiagnostiek. In totaal zijn er in Duitsland maar zeven van deze centra.

Geen besmettingen nieuwe variant in Duitsland

Schlosser meldt dpa ter afsluiting nog dat er "momenteel en de afgelopen maanden in Schwabing geen intramurale mpox-patiënten meer verzorgd zijn". Dat hoeft niet te verbazen want in Duitsland zijn er dit jaar maar heel weinig mpox patiënten behandeld en van de nieuwe variant clade Ib werd nog geen enkel geval vastgesteld. 

De nieuwe variant zorgt volgens het RKI niet voor een verhoogd risico. In eerste instantie worden geen nieuw maatregelen voor de medische zorg getroffen.

Geen recente goedkeuring medicijn

Bepaalde Facebookposts halen ten slotte aan dat er "onlangs in de EU" een medicijn is goedgekeurd voor de "behandeling van apenpokkeninfectie". Vermoedelijk wordt met "medicijn" gedoeld op een vaccin. Echter, van een nieuw vaccin is helemaal geen sprake. Al in juli 2022 keurde het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) het vaccin tegen mpox Imanex goed voor volwassenen. 

De EU verklaarde dat er geen enkele nood is om haar opinie over mpox-vaccinatie uit 2022 te wijzigen. 

(Stand van zaken: 02.09.2024)