Geen bewijs dat sporters vaker sterven door hartaanvallen

Sporters zouden vallen als vliegen in het laatste jaar. In 2022 zouden maar liefst 1100 atleten gestorven zijn na een hartaanval. Ter vergelijking: dat zou evenveel zijn als in de 36 jaar tussen 1966 en 2004 bij elkaar. De cijfers worden gedeeld op sociale media. Een dodelijke balans, of toch eerder een probleem van valse vergelijkingen?

Beoordeling

De cijfers voor 2022 komen van een onbetrouwbare bron en zijn helemaal geen bewijs. De andere vermeldde studie is wel legitiem, maar je kan de twee dus niet met elkaar vergelijken.

Feiten

Voor de cijfers uit 2022, waarbij 1598 atleten een hartaanval zouden hebben gekregen, waarvan 1100 met fatale afloop, wordt geen enkele bron gegeven. Wellicht kennen ze hun oorsprong bij uitspraken van de Amerikaanse arts Peter McCullough, die al eerder in opspraak kwam vanwege het verspreiden van desinformatie.

Hij vermeldt die exacte cijfers in een brief aan het Scandinavian Journal of Immunology, gepubliceerd in december 2022. "Vanaf januari 2021 tot het huidige schrijven kregen 1596 atleten een hartstilstand, waarvan 1101 met een fatale afloop", schrijft hij. Het gaat hier overigens wel om een periode van bijna 2 jaar volgens McCullough, en dus niet enkel 2022 zoals wordt beweerd op sociale media.

De bron die McCullough voor deze bewering geeft, doet echter de wenkbrauwen fronsen. Dat is namelijk een online blog, goodsciencing.com met anonieme auteurs. Zij baseren zich voor hun cijfers op nieuwsartikelen, vaak zonder verder inzicht te hebben in de precieze oorzaak of omstandigheden. Ze linken deze overlijdens met de coronavaccins, hoewel er haast nooit enige informatie daarover publiek beschikbaar is.

Factcheck.org nam de lijst op de website eerder al onder de loep. Er staan mensen op van alle leeftijden en allerlei achtergronden, die vaak geen professionele atleten zijn. Sommigen onder hen stierven door zelfmoord of in een auto-ongeluk.

Kortom, de bron laat te wensen over. "Het is geen goede bron en het kan niet worden gebruikt voor wetenschappelijk gebaseerde vergelijking", zo vertelt cardioloog Rik Willems (UZ Leuven) Deutsche Presse-Agentur (dpa). Hij specialiseert zich in hartritmestoornissen. De cijfers uit de online bron naast cijfers uit een gereviewd wetenschappelijk artikel stellen, is dus appels met peren vergelijken.

Studie uit 2006

Het cijfer van 1100 atleten die in de 38 jaar tussen 1966 en 2004 stierven door hartfalen is afkomstig van een studie uit 2006 uitgevoerd in samenwerking met het Internationaal Olympisch Comité. Dat keek naar 1101 gevallen van plots overlijden door hartfalen bij atleten onder de 35. De conclusie destijds was dat overlijden door een hartaanval veelal werd veroorzaakt door een onderliggende (aangeboren) hartafwijking.

Een Franse studie bekeek 377 gevallen van sportgerelateerde plotse hartstilstand tussen 2005 en 2018. Daarvan kwamen er 20 voor bij jonge professionele atleten, maar het meerendeel (94,7%) bij hobbysporters van middelbare leeftijd. Studies met recentere cijfers van na de pandemie zijn nog niet beschikbaar.

Intensief sporten

Hart- en vaatziekten is één van de meest voorkomende doodsoorzaken in België, Nederland en zelfs heel Europa. Plotse (hart-)dood bij jongeren daarentegen blijft zeldzaam, zo zegt ook prof. Willems.

Er is geen enkel bewijs dat jonge mensen en sporters vaker hartproblemen hebben sinds de coronapandemie en coronavaccins. "Het moet zeker opgevolgd worden, maar er is geen enkele goede aanwijzing dat er een algemeen verhoogd risico op plots overlijden voor jonge mensen is door de coronavaccins", aldus prof. Willems. "Er is momenteel ook geen bewijs dat dit cijfer is toegenomen tegenover vroeger."

Myocarditis is een zeldzame maar gekende bijwerking van de mRNA-coronavaccins. "Het komt ongeveer 5 à 10 keer per 100.000 vaccins voor, maar het is meestal van voorbijgaande aard", verduidelijkt prof. Willems. "En het komt veel minder vaak voor dan de kans op myocarditis na het doormaken van COVID-19. Myocarditis kan een reden van plots sterven door hartritmestoornissen zijn. Maar aangeboren, al dan niet genetische, afwijkingen zijn de grootste reden voor plots overlijden".

Ondanks het gebrek aan bewijs is het een steeds terugkerend verhaal dat mensen, al dan niet atleten, 'plots' sterven waarna een (onterechte) link met de coronavaccins wordt gelegd. Dpa wijdde al meerdere factchecks aan deze specifieke soort van beweringen.

(Stand van zaken: 1/2/2023)