Russisch bombardement op Kiev maakte slachtoffers

Na maanden de stad links te laten liggen, viseert Rusland sinds 10 oktober opnieuw Kiev, wat resulteert in heel wat burgerslachtoffers. Een video dat doet de ronde op Twitter, Facebook en Telegram, zou echter doen vermoeden dat beelden van burgerslachtoffers in scène zijn gezet. De mensen in de video staan zelfs als slachtoffer op de voorpagina van de Volkskrant. Nader onderzoek leert echter snel dat de Volkskrant niet in de fout ging om de foto van de vermeende acteurs te gebruiken.

Beoordeling

De gedeelde beelden lijken uit context vreemd, maar tonen geen crisisacteurs. Het gaat wel degelijk om echte gewonden na een Russisch bombardement op Kiev.

Feiten

Het Russische bombardement op Kiev van 10 oktober had volgens Oekraïense autoriteiten minstens 11 doden en meerdere gewonden tot gevolg. De vrouw op de voorpagina van de Volkskrant was wel degelijk een van hen. De origine van de claim ligt volgens Libération, die ook een foto van de vrouw gebruikten, bij de Twitteraccount van een Russische commentator. Haar bericht werd ook verspreid door Russische gezagdragers.

De beelden, die afkomstig zijn van deze Youtubevideo, tonen twee oudere mensen die verzorgd worden, terwijl de vrouw een selfie neemt. Deze beelden zijn hier in Kiev opgenomen vlakbij de 101-toren die verder in het fragment te zien is. Dat er bij deze toren, die ook het hoofdkwartier van Samsung in Oekraïne bevat, een bom is neergevallen in de ochtend van 10 oktober wordt in meerdere nieuwsberichten bevestigd.

Ook zijn op sociale media en Youtube genoeg beelden te vinden die de inslag op dit gebouw bevestigen. De oudere mensen die verzorgd worden zijn ook te zien in deze video, die de fotograaf Oleksandr Khomenko op zijn Facebookpagina zette. Hier is duidelijk te zien dat ze gewond zijn, net zoals een man met lichtblauwe vest en een vrouw met donkerblauwe jas, die verder in de video te zien zijn. Allen worden verzorgd door hulppersoneel of passanten. Op 00:47 is duidelijk te zien dat er persfotografen aanwezig zijn. 

Eén van die persfotografen zal Efrem Lukatsky zijn. Het was namelijk zijn foto die (onder andere) door de Volkskrant gebruikt werd. Bij Libération vertelde hij dat de mensen op de foto gewond waren door rondvliegend glas na de explosie. Dat lijkt te kloppen, aangezien beelden van de 101-toren tonen dat een groot deel van de ramen gesneuveld zijn.

Ook Maxym Marusenko heeft beelden van dezelfde gewonde mensen gemaakt en beelden die ambulances ter plaatse en bloed op de straatstenen toont. Ook hij bevestigde aan Libération dat deze mensen echt gewond waren.

De selfie

Als argument om te stellen dat de vrouw niet echt gewond is, wordt aangehaald dat ze in de video een selfie neemt, terwijl de hulpverlener haar windels omdoet. De vrouw is gewond, maar duidelijk niet zo ernstig dat ze meteen moet afgevoerd worden naar het ziekenhuis. Het is mogelijk om gewond te zijn en toch nog een selfie te nemen.

Eerste vraagt ze aan een zekere Andrej Andrejevich om een foto van haar te nemen om dan te zeggen dat ze een selfie zal nemen, voor haar zus in Rusland. Het lijkt ook niet onlogisch dat de vrouw een foto neemt om ofwel een bezorgde zus op de hoogte te brengen, of misschien een zus die de Russische inval steunt te laten zien wat de Russen haar hebben aangedaan. 

De beelden vormen dus op geen enkele manier het bewijs als zou het hier om Oekraïense crisisacteurs gaan. Het is een gerucht dat op gang gebracht is vanuit Russische hoek en een beproefd recept om verwarring te zaaien over slachtoffers door de Russische invasie in Oekraïne. 

Dpa heeft al meerdere factchecks geschreven om de claim dat Oekraïense slachtoffers eigenlijk acteurs zijn te ontkrachten (hier en hier). Soms bleek de claim dat het om acteurs ging waar te zijn, maar toen ging het over de opnames van een film of een serie of een voorbereiding van een protestactie, waarvan niet beweerd werd dat het om echte slachtoffers ging. 

Wetenschapper en factcheckexpert Peter Burger gebruikte deze claim rond de gewonde vrouw om uit te leggen hoe iedereen zelf te werk kan gaan om beelden uit Oekraïne te verifiëren. 

(Stand van zaken: 17.10.2022)