Winkelcentrum wél geraakt bij raketaanval Krementsjoek

Op 27 juni sloeg een Russische raket in op een winkelcentrum in de Oekraïense stad Krementsjoek, wat al tot minstens 18 doden leidde. Volgens de Russische overheid zit het anders en raakte een raket een wapendepot, waarna de brand oversloeg naar een leegstaand winkelcentrum. Deze Russische claim werd ook door Nederlandstalige gebruikers op sociale media gedeeld (hier, hier, hier en hier). Het Russische narratief blijkt echter niet met de realiteit overeen te komen. 

Beoordeling

Bewakingsbeelden laten duidelijk zien dat het winkelcentrum rechtstreeks geraakt wordt door een raket, en dat er geen sprake kan zijn van overslaande brand. Ook was het winkelcentrum niet verlaten. Het was open op het moment van de raketinslag.

Feiten

Beelden van het brandende winkelcentrum Amstor gaan de wereld rond. Dat een raketinslag in het centrum wel degelijk deze vernieling veroorzaakte, is te zien in bewakingsbeelden die president Zelensky deelde. Verschillende elementen in de video zijn terug te vinden met het gebruik van online kaartendiensten en bevestigen dat de video op de juiste locatie in Krementsjoek gefilmd is.

Zo is het gele gebouw (wat de kleur is van de noordgevel van het winkelcentrum), boven de bomen op de camerabeelden, duidelijk te zien op Google Street view. De toren links in beeld is ook terug te vinden op satellietbeelden. Tegen de linkerbovenhoek van dit medisch centrum valt het dak van de toren te zien als bruin vierkantje. En zijn schaduw strekt zich langwerpig uit naar het noorden, net naast die van het medisch centrum. Ook de bomen die voor het winkelcentrum staan op de beelden en de torens (wiens schaduw op Google Maps te zien is), plaatsen de locatie van de camera hier. 

Vanuit dat zichtpunt is duidelijk te zien dat een raket op 27 juni, om 15:51:55 het winkelcentrum raakt. Op een dronebeeld van de volgende dag is het totaal verwoeste winkelcentrum te zien. Rechtsboven is ook de toren uit de video langs de andere kant zichtbaar. Het zichtbare deel van het fabrieksterrein naast het winkelcentrum is onbeschadigd. Volgens Rusland zou de brand juist van daar zijn overgeslagen. Maar dat klopt dus niet.

Tweede inslag

Het fabrieksterrein is wel degelijk ook geraakt, maar aan de andere kant. Er sloegen die dag twee raketten in. Deze bewakingsbeelden van het naburige park tonen de gevolgen van de tweede inslag, een achttal minuten na de eerste. Op 1:01, gefilmd vanuit dit punt, is bovenaan in het midden een rookpluim te zien. Dit komt overeen met waar het winkelcentrum is geraakt. Op 1:12 slaat de tweede raket in. 

Op 2:10, gefilmd van hier, is de explosie zichtbaar net boven de koepel. Dat komt overeen met een inslag hier en verklaart waarom de explosie zo intens is vanuit de camerapositie op 0:01. Het is vlak bij de explosie.

In de gedeelde tweet is de ravage van de tweede inslag zichtbaar. De video is van het Oekraïense Suspilne media afkomstig, die in het bijschrift bevestigen dat het hier om een tweede raket gaat. Het gebouw op 0:01 met één verdiep, is dit gebouw hier. Wat op een houten staketsel lijkt, links, is het overblijfsel van het langwerpige gebouw. 

De video in de tweet bevestigt dus de inslag van de tweede raket, maar ontkracht de inslag op het winkelcentrum geenszins, zoals de tweet stelt. De twee doden waarover de media zouden bericht hebben, kan afkomstig zijn van vroege berichtgeving of slaan op de twee gewonden van de tweede inslag, niet de eerste.

Verlaten winkelcentrum   

Dpa liet eerder al in het Duits zien dat het winkelcentrum wel degelijk operationeel was op het moment van de raketaanval. Zo valt na te gaan dat winkels in het centrum in de dagen en weken voor de aanval nog reclame maakten online. 

De winkel 'Town' schreef op 24 juni nog een bericht op sociale media om mensen naar het winkelcentrum te krijgen. Een electronicazaak plaatste in juni nog foto's op Google maps. De supermarktketen 'Silpo' gaf op 28 juni nog de openingsuren aan voor hun winkel in het winkelcentrum. Momenteel staat de winkel aangegeven als gesloten.

In een blogbericht van 25 mei stelt de winkel 'Comfy' dat een aantal winkels ondanks de oorlog weer opengingen. Het filiaal op Khalamenyukastraat 7 in Krementsjoek, het adres van het winkelcentrum, staat erbij. Op 28 juni laat Comfy op Facebook weten dat een van hun medewerkers is gestorven bij de aanval en vijf mederwerkers opgenomen zijn in het ziekenhuis. 

Russische desinformatie

Het is niet de eerste keer dat Rusland de berichtgeving rond een aanval waarbij burgerslachtoffers vielen, probeert te manipuleren. Zo weerlegde dpa in het verleden al Russische claims rond burgerslachtoffers in Boetsja (hier, hier en hier) en Marioepol (hier en hier)

De Russische claims ontrent de raketaanval in Krementsjoek werden ook door andere factcheckers gecontroleerd. Onder andere Bellingcat en het factcheckteam van de BBC schreven artikels die de Russische claims ontkrachten. 

(Stand van zaken: 30.06.2022)