Kaart met NAVO-uitvalsbasissen is grotendeels inaccuraat

Sinds Rusland Oekraïne aanviel op 24 februari staat ook de NAVO opnieuw volop in de schijnwerpers. Russisch president Vladimir Poetin zei meermaals dat er oorlog zou komen moest Oekraïne lid worden van NAVO. "Wie omsingeld wie?" (sic) staat er geschreven bij een kaart waarop Rusland ogenschijnlijk volledig ingesloten is door NAVO-uitvalsbasissen in niet minder dan 31 landen. Maar is deze kaart accuraat?

Beoordeling

Van de in totaal 31 aangeduide 'NAVO-uitvalsbasissen' liggen er slechts 13 effectief in een NAVO-lidstaat. Militaire basissen van NAVO kunnen zich enkel in lidstaten bevinden, of landen waar een missie loopt. Dat is momenteel enkel het geval in Irak en Kosovo. De kaart is dan ook grotendeels fout.

Feiten

NAVO heeft op dit moment 30 leden. Er zijn 31 landen aangeduid op de kaart met een NAVO-embleem. 14 van hen zijn daadwerkelijk lid van de NAVO. Voorbeelden zijn Italië, Duitsland, Turkije en het Verenigd Koninkrijk. Als 'uitvalsbasis' in deze context wordt geïnterpreteerd als een plaats vanwaar militair geopereerd kan worden heeft de organisatie in die landen effectief permanente militaire structuren. Het heeft wel geen eigen troepen, het gaat steeds om nationale troepen (die ook onder nationaal gezag staan) die samenwerken voor NAVO.

Dan blijven er nog 17 stippen op de kaart over die zich bevinden in landen die geen NAVO-lidstaat zijn. Afghanistan staat ook aangeduid op de kaart, maar daar trok de NAVO zich in 2021 na 20 jaar terug. Negen van die landen zijn partners van NAVO, zoals Japan, Pakistan en Kazachstan. Die laatste heeft ook een militaire overeenkomst met Rusland. Een partnerschap tussen NAVO en een derde land staat dus niet gelijk aan een NAVO-uitvalsbasis in dat land. Ook Rusland is zo'n partner, hoewel praktische samenwerking sinds 2014 is stopgezet.

In nog een paar andere landen voert de NAVO momenteel een missie uit of zijn ze op andere gebieden actief, zoals terrorismebestrijding. Maar er zijn geen militaire basissen van de NAVO in die landen. De NAVO heeft namelijk enkel basissen in lidstaten. Dat vertelt woordvoerder Rehanna Jones-Boutaleb aan dpa. Een uitzondering daarop is een land waar een missie loopt. "Momenteel is dat enkel in Irak en Kosovo", zegt ze. Die twee staan dan weer niet aangeduid op de kaart. "In bepaalde partnerlanden hebben we liaisonbureaus maar die kunnen niet als een militaire basis beschouwd worden", aldus Jones-Boutaleb.

In verschillende landen op de kaart is er wel een Amerikaanse militaire aanwezigheid, maar dat is dan niet in het kader van hun NAVO-lidmaatschap. De VS heeft namelijk nog meerdere militaire partnerschappen naast de NAVO. Zo zijn er de VS in Japan niet minder dan 23 verschillende militaire basissen voor diverse Amerikaanse legertakken.

(Stand van zaken: 18/03/2022)