Foto Afghaanse vluchtelingen dateert minstens uit 2018

"Mannen van strijdbare leeftijd zijn geen oorlogsvluchtelingen maar lafaards", kopt een tekst onder een foto die wordt gedeeld op Facebook (hier en hier gearchiveerd). Daarop is een vliegtuig te zien vol met jonge mannelijke passagiers. "Zonder al die lafheid had de Taliban nooit aan de macht kunnen komen", schrijft iemand er nog bij. "Lopen gaan in plaats van te vechten voor hun vrijheid", schrijft nog een andere. Er wordt ook geïmpliceerd dat de Afghaanse vluchtelingen vrouwen, kinderen, ouderen en zwakkeren achterlaten om onder het juk van de Taliban te leven.

Beoordeling

De foto die wordt gebruikt is misleidend: deze dateert minstens van 2018 en werd in (Turkse) media veelal gebruikt bij artikels over deportaties naar Afghanistan. Daarbovenop is het fout om te zeggen dat enkel mannen op de vlucht sloegen, hoewel het wél correct is om te zeggen dat mannen vaker internationaal vluchten.

Feiten

De foto wordt veelvuldig gebruikt online, zowel op sociale media als door media. Ook Turks persagentschap Anadolu gebruikt het beeld. Daar wordt deze steeds gebruikt in het kader van deportaties naar (en niet uit) Afghanistan, zoals in april 2018 en februari 2020. Een ander Turks online platform, Eurasia Diary, gebruikte de foto ook in een artikel uit 2018. Ook daar ging het om Afghaanse immigranten die terugkeerden naar hun bakermat. Geen van de artikelen geeft een vermelding over precies waar, wanneer en door wie de foto werd genomen. Wel zeker is dat de foto van minstens 2018 moet dateren.

Het is niet de eerste foto met Afghaanse vluchtelingen op een vliegtuig dat wereldwijd gedeeld wordt met gelijkaardige claims dat enkel (jonge) mannen vluchten. Zo schreef dpa al factchecks (hier en hier) over een foto van een Amerikaans vrachtvliegtuig dat meer dan 600 Afghanen in veiligheid bracht.

Die factcheck legt ook uit waarom het veelal, maar niet uitsluitend, mannen zijn die buiten de landsgrenzen vluchten. Wereldwijd gezien zijn er ongeveer evenveel mannen als vrouwen op de vlucht, aldus een rapport van het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN (UNCHR) uit 2020.

Maar (internationaal) vluchten is niet voor iedereen haalbaar. Het is gevaarlijk en duur. Het zijn dus veelal jonge mannen die de initiële reis maken om zo later te proberen de rest van hun familie ook over te brengen. De realiteit is dus niet zo zwart-wit als wordt voorgehouden op sociale media.

(Stand van zaken: 26/08/2021)