Spottende tekst over minister Frank Vandenbroucke staat bol van onwaarheden

Op Facebook gaat een tekst rond die kritiek uit op federaal minister voor Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A). Volgens de tekst - die spottend vanuit de naam van Vandenbroucke zelf zou zijn geschreven - ontving de huidige minister tot twee keer toe een uittredingsvergoeding van 400.000 euro. Verder zou Vandenbroucke geld gestolen hebben en "monopoliegeld" verbrand hebben. Ook is hij een "niet verkozen minister" en zou 54 procent van de mensen zich aan de regels houden "met Kerst en Oud op Nieuw". Maar wat klopt er van al die beweringen?

BEOORDELING: In de tekst wordt een waslijst aan misleidende en foute beweringen gegeven. Vandenbroucke ontving slechts een keer zijn uittredingsvergoeding. Het is zeer onwaarschijnlijk dat die 400.000 zou kunnen bedragen, al kan het exacte bedrag om privacyredenen niet worden gedeeld. Er is ook nooit enig bewijs geweest dat Vandenbroucke geld zou hebben gestolen of "monopoliegeld" zou hebben verbrand. Ten slotte maakt de auteur een foute verwijzing naar een percentage uit de coronastudie van de Universiteit Antwerpen. De bericht is daarom onwaar.

FEITEN: Allereerst claimt de auteur van het bericht dat minister Vandenbroucke tweemaal een uittredingsvergoeding van 400.000 euro zou hebben ontvangen. Het klopt dat de huidige minister van Volksgezondheid intussen aan zijn derde politieke carrière toe is (1985 tot 1996 en 1999 tot 2011, valt te lezen op zijn persoonlijke website). Als volksvertegenwoordiger had hij dus twee keer recht op een vergoeding. Dan blijven er twee vragen over: heeft hij die vergoeding ontvangen? En over hoeveel geld ging het precies?

Aan Het Nieuwsblad vertelde Vandenbroucke in 2018 dat hij de tweede uittredingsvergoeding als volksvertegenwoordiger weigerde. Toen was hij nog deeltijds aan het werk als hoogleraar in Antwerpen en Leuven. "Ik heb toen zelf beslist om te stoppen met politiek. (...) als je verkozen bent door het volk en je beslist zelf om uit de politiek te stappen, zo vond ik, heb je weinig argumenten om die uittredingsvergoeding op te eisen", zei hij. In een artikel in De Standaard staat te lezen dat Vandenbroucke zijn eerste premie wél heeft ontvangen om te gaan studeren in Oxford.

Vooralsnog staat er nergens een concreet bedrag dat aan zijn premie gelinkt is. Mogelijk heeft de auteur het bedrag dus zelf berekend of verward met die van Pieter De Crem en Jo Vandeurzen (beide CD&V) in het artikel. In 2019 legde De Tijd duidelijk uit hoe de uittredingsvergoedingen van volksvertegenwoordigers worden berekend. Voor Vandenbroucke geldt vandaag de dag het volgende principe: als kamerlid heeft hij recht op een premie van minstens 4 maanden loon. Daar komen nog 2 maanden bij, pér jaar dat hij begon als volksvertegenwoordiger. Tot 2014 kon dat bedrag nog oplopen tot een vergoeding van 4 jaar, of 48 maanden (Inmiddels hervormd tot twee jaar).

Maar over hoeveel geld gaat het dan precies? De huidige uittredingsvergoeding van verkozen politici wordt berekend aan de hand van een vaste vergoeding van 7.611 euro, waarop een pensioenbijdragen van 8,5 procent en belastingen moeten worden betaald. Verder wordt er bij dat bedrag nog een onkostenvergoeding geteld van 2.131 euro, goed voor een bruto-inkomen van 9.742 euro. Een simpele rekensom leert ons dat Vandenbroucke (respectievelijk 11 en 12 jaar actief als volksvertegenwoordiger) volgens de huidige wetgeving een maximale bruto-vergoeding zou hebben gekregen van 214.324 euro en 233.808 euro.

De bovengenoemde bedragen zullen echter niet overeenkomen met het werkelijke bedrag waarop hij toen recht had. Enerzijds wijzigt het geld in waarde (tijdens de eerste politieke periode van Vandenbroucke werd de euro ook nog niet gebruikt). Anderzijds was de regeling in de periode 1985 tot 1996 ook anders. Het exacte bedrag opvragen is volgens het Vlaams- en Federaal Parlement helaas om GDPR-redenen niet mogelijk. Minister Vandenbroucke meldt aan de redactie van dpa dat hij het bedrag niet vanbuiten kent, maar dat het volgens hem "minder dan 100.000 euro was". Hoe dan ook - gezien de huidige regeling - is het bijzonder onwaarschijnlijk dat het werkelijke bedrag in de buurt van 400.000 euro zou komen.

De volgende stelling: "U moet ook weten dat ik vroeger geld gepikt heb. En monopoliegeld in de plaats in brand heb gestoken", schrijft de man in het bericht. Daarmee verwijst hij naar het Agustaschandaal in 1994. De Belgische strafzaak kwam er nadat corrupte praktijken rond de aankoop van Agusta A109 gevechtshelikopters aan het licht kwam. Het bedrijf had vele miljoenen Belgische franken beloofd aan toenmalige politici van de PS en SP om het contract goed te keuren, maar welke rol vervulde Frank Vandenbroucke in dat verhaal?

Toen Vandenbroucke als voorzitter van de PS ontdekte dat er miljoenen aan zwart geld in de partijkluis lagen, gaf hij initieel de opdracht om dat geld te laten verbranden. Dat gebeurde uiteindelijk niet, het geld werd in beslag genomen. Maar op 22 maart 1995 gaf Vandenbroucke toe dat hij die opdracht had gegeven en kondigde hij zijn ontslag aan als minister van Buitenlandse Zaken. Er is echter nooit enig bewijs geweest dat Vandenbroucke zelf geld zou "hebben gestolen". Ook de theorie van het "monopoliegeld" - mogelijk ludiek bedoeld - is complete nonsens. Dat verduidelijk Prof. Carl Devos, politicoloog aan de Universiteit van Gent.

"Er circuleren onophoudelijk roddels en kletspraat in de Wetstraat", zegt professor Devos, "maar bij mijn weten is er nooit ernstig sprake van geweest dat Frank Vandenbroucke persoonlijk Agustageld zou hebben gebruikt. Dat verhaaltje houdt volgens mij geen steek." Volgens Devos was de rol van Vandenbroucke in het Agustaschandaal bovendien beperkt: "Als voorzitter ontdekte hij op een bepaald moment het Agustageld ergens in de boekhouding van de partij; smeergeld dat partijgenoten hadden gekregen in ruil voor het contract van Agusta. Een toen vaak voorkomende praktijk."

"Een eerste, intuïtieve reactie was dat geld te verbranden", gaat Devos verder. "Het geld zat in kluizen, wat niet mag. Dat was dus fout. Het geld is ook niet verbrand, het is gebruikt. Vandenbroucke wou een streep onder dat verleden trekken." Volgens Devos gaat Vandenbroucke zeker niet vrijuit. "Hij was naïef en fout: eigenlijk had hij dat 'zwart' geld moeten melden aan justitie. In die zin draagt hij verantwoordelijkheid, maar zoals gezegd, in het geheel is die zeer beperkt. En hij keurde het af en wou die praktijk zelf niet, hij wou die stoppen."

Ten slotte maakt de auteur in de tekst ook een verwijzing naar de grote coronastudie van de Universiteit Antwerpen. "(...) Zo zou maar liefst 54 procent zich houden aan de regels met Kerst en Oud op Nieuw", valt er te lezen. Nergens specifieert de auteur echter dat dit percentage over jongeren gaat, niet over de algemene bevolking (zoals te lezen in Het Belang Van Limburg). De coronastudie toonde aan dat ongeveer 7 op de 10 Vlamingen aangaf zich aan de regels te zullen houden tijdens de eindejaarsperiode: "Met oudjaar wil 75% zich eraan houden, met kerst 68%."

---

Links:

Bericht op Facebook: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10222129343317119&set=a.4308922355805&type=3 (gearchiveerd: http://dpaq.de/HUY5p)

Persoonlijke website Frank Vandenbroucke: http://www.frankvandenbroucke.uva.nl/over-mij/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/fV0Ho)

(Betalend) opiniestuk De Standaard We leven om te leren: https://www.standaard.be/cnt/332743r8

Artikel Het Nieuwsblad: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20181121_03971902 (gearchiveerd: http://dpaq.de/d8y2Q)

Artikel De Tijd berekening uittredingsvergoeding: https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:gjvyOQxvHr4J:https://www.tijd.be/dossiers/verkiezingen-2019/uittredingsvergoedingen-politici-lopen-op-tot-22-miljoen/10132929.html+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=be (gearchiveerd: http://dpaq.de/ufrNm)

Artikel De Tijd uittredingsvergoedingen politici: www.tijd.be/dossiers/verkiezingen-2019/bekijk-hier-de-uittredingsvergoeding-per-parlementslid/10133669.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/ZXmmL)

Artikel Het Belang Van Limburg over Grote Coronastudie: https://www.hbvl.be/cnt/dmf20201203_93476714 (gearchiveerd: http://dpaq.de/vw9ir)

Link Grote Coronastudie UAntwerpen: https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/coronastudie/resultaten/resultaten-enquete-24/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/1eBJx)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-belgium@dpa.com