Anderhalve meter afstand is wél belangrijk

Al enkele dagen circuleert een animatiefilmpje op sociale media dat de regel van anderhalve meter in twijfel trekt. Ook econoom Ivan Van de Cloot deelde de video via Twitter. De makers van het filmpje, www.smartexit.nu, roepen met een petitie zelfs op om de regel af te schaffen. Volgens hen wordt het virus voornamelijk verspreid door uitgeademde microdruppeltjes, ook wel aerosolen genoemd. "Het gaat niet om de afstand, maar om lange tijd aerosolen te blijven inademen", claimt de video. Maar wat is daar juist van aan?

BEOORDELING: De beweringen in de video zijn grotendeels misleidend. Hoewel het niet uitgesloten is dat het virus zich via aerosolen verspreidt, komen de meeste besmettingen volgens virologen nog steeds door contact en 'grotere' druppels. De regel van anderhalve meter is daarom wel noodzakelijk.

FEITEN: De makers van het filmpje – dat op een week tijd ruim 90.000 keer bekeken werd – zijn er zeker van: de meeste besmettingen worden veroorzaakt door de verspreiding van uitgeademde microdruppels, of 'aerosolen'. Zulke druppels blijven langer in de lucht zweven, in tegenstelling tot de 'grotere' uitgeademde druppels, die volgens studies niet verder dan anderhalve meter komen bij het hoesten, niezen of zelfs praten. Daarvoor halen ze verschillende argumenten aan.

Eerst en vooral stellen de makers van de clip enkele situaties in vraag: "Hoe komt het dat er in vluchtelingenkampen als Lesbos geen uitbraken zijn, terwijl de regel van anderhalve meter er niet wordt gerespecteerd? Hoe komt het dat er in India en bepaalde Afrikaanse landen beduidend minder doden zijn, terwijl men daar veel dichter op elkaar leeft?" Toch liggen aerosolen volgens verder onderzoek en enkele virologen niet noodzakelijk aan de basis van de meeste besmettingen.

"De voorbeelden die in het filmpje worden aangehaald, houden geen steek", begint viroloog Steven Van Gucht. "Het feit dat er in vluchtelingenkampen als Lesbos weinig tot geen uitbraken zijn, heeft enerzijds te maken met dat er voornamelijk jonge mensen leven. Die vertonen weinig symptomen of durven zich misschien niet uit te spreken uit angst voor de gevolgen." Volgens Van Gucht geldt hetzelfde principe voor de Afrikaanse landen en India. Volgens verschillende statistiek-websites als Statista en Worldometer kloppen de uitspraken van Van Gucht. De gemiddelde leeftijd van de Indiase bevolking bedraagt ongeveer 28 jaar.

Verder stelt de video ook de manier van verspreiding in vraag. "Word je wél besmet door dicht bij een geïnfecteerd persoon te komen, waarbij je één of meerdere druppels op je lijf krijgt? Of gebeurt dat op een andere manier?" Ook daarover is Van Gucht zeer duidelijk: "We weten dat de voornaamste manieren van besmetting nog steeds contact en druppelverspreiding zijn. In de video wordt die redenering volledig omgekeerd."

Toch valt het volgens Van Gucht niet uit te sluiten dat je via aerosolen besmet kan raken, door bijvoorbeeld een slechte (of geen) ventilatie. Maar hoe groot is die kans precies? Ook VRT NWS voerde een factcheck uit naar de mate van besmetting via de airconditioning. Daarin vertelt viroloog Marc Van Ranst dat de besmettingsgraad door aerosolen niet erg groot is.

"Kijk naar het reproductiegetal, of hoeveel mensen een besmet persoon op zijn beurt besmet: dat zou veel hoger zijn als het virus zich ook sterk via aerosolen zou verspreiden", vertelt Van Ranst aan VRT NWS. "Dankzij de afstandsmaatregelen van 1,5 meter hebben we de epidemie ook onder controle gekregen. De besmettingsgraad gaat naar beneden. Dat wijst er allemaal op dat directe besmetting door grotere, uitgeademde waterdruppeltjes de belangrijkste besmettingsbron is, veel meer dan microdruppeltjes die in de lucht blijven hangen."

Tot slot zit er een noemenswaardig advies in de video dat het bespreken waard is. "We kunnen niet volledig uitsluiten dat de aerosoltransmissie ook mogelijk is", gaat Van Gucht verder. "Wanneer je in een slecht geventileerde gesloten ruimte zit, met een lage luchtvochtigheid, dan kan het virus zich misschien via aerosolen via de lucht verspreiden."

Dat beaamt ook Bert Blocken, hoogleraar in de bouwfysica aan de universiteit van Eindhoven. Aan VRT NWS vertelt hij dat er in gebouwen waar de ramen niet open kunnen en waarbij er enkel een ventilator voorzien is, de kans bestaat dat er microdruppeltjes in de lucht blijven hangen en zich kunnen opstapelen. Daarom is een goede airconditioning in deze periode nog steeds belangrijk, "wat niet wegneemt dat de regel van anderhalve meter nog heel belangrijk blijft", besluit Van Gucht. "Wat zij tonen in het filmpje, houdt geen steek. De verspreiding via aerosolen is eerder een bijkomstigheid die niet kan worden uitgesloten, maar dan nog is er geen zekerheid over."

---

Links:

Animatiefilm: https://www.youtube.com/watch?v=EG2coZJhYMA&feature=youtu.be (gearchiveerd: http://dpaq.de/bhvn1)

Video op Facebook: https://www.facebook.com/smartexitnu/videos/3216786778383797/?__xts__[0]=68.ARCRMsjmy4jgsLLzdei5qufgX3z5Mw0jSH347AZBQcrXxKa4ZNfLmDFvX-iC5XkjI4Uo5PkpynfshH1zHaT_c9gIowucYDHfRTWms2_M-uaM5G7P6llv1ypAHQm8ZqTJw_EjDt1osXqDYuS9ymitAc9GUIYd8DMtsI7KjEYXi3x99PhENxzAxMwbTGQuEHCPNlsbNfmr7Bq7DH_i3A_l30b7VralME7yTRWCxCKwuXzKNKI_iWj4dk12dycm7c0Q-1yVfZ9w7o23Ew32aMrctY4W-CDGkvYDgKo0dFO_9n9No4OuPFMpzLCA-4mq7YsAoEG42YL3sQ29G6C9PEAyQvza8XRFQz07yI0J4Ik-fOEmxBWTQYodHwvp&__tn__=-R (gearchiveerd: http://dpaq.de/27tDe)

Tweet van Ivan Van Der Cloot: http://web.archive.org/web/20200520101101/https:/twitter.com/IvanVandeCloot/status/1261951599968227329

Studie over druppels: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23372182/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/ceLBc)

Statistiek gemiddelte leeftijd India: https://www.statista.com/statistics/254469/median-age-of-the-population-in-india/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/nQDDc)

Check VRT NWS: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/12/misleidendeinfoopsocialemedia/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/YpwuH)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-belgium@dpa.com